Determinanty rozwoju handlu elektronicznego w małych i średnich przedsiębiorstwach - cz.I

W większości krajów Unii Europejskiej jako podstawę definiowania małej i średniej firmy przyjmuje się na ogół kryteria ilościowe. Rekomendacja Komisji Europejskiej z 1996 roku do małych i średnich przedsiębiorstw zalicza firmy, w których zatrudnienie wynosi 0-249 osób włącznie, a obroty są mniejsze niż 40 mln ECU i firma posiada ekonomiczną niezależność. W praktyce bardzo często stosowane są wcześniejsze, narodowe kryteria1.

W Polsce na koniec 1998 roku funkcjonowało około 2,7 mln małych i średnich przedsiębiorstw zatrudniających do 50 osób2. Do niedawna w polskim systemie prawnym nie istniała definicja małego i średniego przedsiębiorstwa. Znalazła ona swoje odzwierciedlenie dopiero w ustawie Prawo o działalności gospodarczej. Udział małych i średnich firm w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto wynosi około 39,0%3. Rys. nr 1.

Kto tworzy polski PKB? (dane za 1998r.)
Ważne czynniki w handlu elektronicznym, które wpływają na jego rozwój
Źródło: K. Orłowski, W. Romański, Siła małych firm?, Businessman Magazine, nr 11/2000, s. 42.
Małe i średnie przedsiębiorstwa w polskiej gospodarce
prowadzą działalność w następujących dziedzinach4:

Handel i naprawy 39,4%
Przemysł 13,7%
Budownictwo 11,8%
Transport i łączność 10,3%
Inne usługi 24,8%

Elektroniczny rynek dla małych i średnich firm jest najszybciej rozwijającym się sektorem Internetu gospodarczego. Zapoczątkowany w 1994 roku przez ONZ szybko zaczął przynosić wymierne korzyści przedsiębiorstwom, które uzyskały swobodny dostęp do informacji handlowych, w które wcześniej miały wgląd tylko duże korporacje. Internet otworzył przed małymi i średnimi firmami nowe, do niedawna niedostępne dla nich możliwości. Przykładem firm, które odnoszą sukcesy w Sieci są np: Stamps.comBizBuyer czy Khera Communications 5.

Niestety tylko niewielka część przedsiębiorstw łączy swoją podstawową działalność z możliwościami, które oferuje Internet. Jest to znamienne dla całej gospodarki w Polsce. Jednak w przeciwieństwie do dużych przedsiębiorstw firmy małe czy średnie, które są z reguły bardziej elastyczne mogą szybciej zastosować w praktyce możliwości płynące z handlu elektronicznego. W Stanach Zjednoczonych ponad 40% małych firm prezentuje swoją ofertę w Internecie6.

Według Andersen Consulting polscy menedżerowie znacznie częściej niż zagraniczni uważają handel elektroniczny za poważne zagrożenie. Mimo tych obaw, tylko około 10% z nich twierdzi, że handel elektroniczny zmieni sposób działania prowadzonych przez nich firm (w Europie trzy razy więcej, a w USA niemal połowa badanych). Polskie firmy wykorzystują Internet przede wszystkim w celach marketingowych7.

Marketing w Internecie to nowy, burzący tradycyjne podejście sposób dla oferowania i promocji produktów. Dzięki tej odmianie marketingu przedsiębiorstwo ma możliwość pozyskania znacznej liczby klientów na całym świecie. Dla dotychczasowych klientów Internet to większa dostępność do informacji o produktach i usługach8.

O ocenie przydatności Internetu dla przedsiębiorstw decydują następujące ogólne czynniki9:

  • Zasięg i oddziaływanie Internetu – zasięg ten wyznacza kilka mierników (liczba osób mających dostęp do sieci, liczba firm posiadających komercyjne strony WWW w sieci i liczba stron WWW oraz geograficzna lokalizacja podłączeń do sieci). W polskich warunkach ten czynnik jest w stosunkowo dużym stopniu spełniony.
  • Dostęp do sieci – zbyt mała liczba komputerów podłączonych do sieci i wysokie koszty użytkowania Internetu powodują, że dostęp do sieci w Polsce jest ograniczony. Wynika z tego, że firma powinna kierować swoją ofertę do ściśle określonego odbiorcy.
  • Tempo rozwoju – wysoka dynamika wzrostu sprzedaży komputerów i zauważalny wzrost wydajności i jakości usług telekomunikacyjnych dowodzi, że tempo rozwoju Internetu w Polsce można uznać za stosunkowo wysokie. Nie świadczy to jednak o wzroście sprzedaży towarów oferowanych przez Internet.
  • Koszt dostępu do sieci – ten czynnik w szczególny sposób ogranicza wzrost zainteresowania Internetem, a w szczególności handlem elektronicznym.
  • Nowe rynki związane z Internetem – rozwój sieci Internet spowodował także i w Polsce pojawienie się nowych przedsiębiorstw w nowych lub zdemonopolizowanych branżach gospodarki, co wpływa na wzrost dostępu do sieci.

Wielkość sprzedaży przez Internet w Polsce w 1999 roku wzrosła o 400% w porównaniu z rokiem poprzednim. Pomimo tak dynamicznego rozwoju handel elektroniczny ma 90 mln PLN deficytu. Oznacza to jak twierdzą specjaliści, że potencjał nabywczy konsumentów nie jest zagospodarowany. Z raportu Global eMarketing wynika, że w Polsce działa obecnie 650 detalicznych sklepów internetowych, z których prawie połowa oferuje jeden rodzaj artykułu. Około 70% “internetowych” kupców deklaruje, że posiada już stałych klientów10.

W odróżnieniu od dotychczasowych rozwiązań, Internet stwarza możliwość zwiększenia efektywności nie pojedynczej firmy, ale całego sektora czy nawet całej gospodarki11.
Dla e-gospodarki charakterystyczny jest fakt, że od produkcji ważniejsza jest myśl, idea i ludzie. Niematerialne wskaźniki liczą się bardziej niż materialne: fabryka, ziemia, majątek. Dowodem na to może być przykład firmy Cisco, która nie potrzebuje ani jednego własnego zakładu, by sprzedawać w sieci produkty za 4 mld USD rocznie12.

Do fundamentów nowej gospodarki elektronicznej można zaliczyć13:

  • Ideę – w e-gospodarce aktywa niemierzalne (idee, ludzie) są przy wycenie firmy cenniejsze niż mierzalne;
  • Rynek – jest globalny i otwarty (cały świat jest nabywca i zarazem rywalem);
  • Ludzie i firmy;
  • Towar – jest wszędzie, bo w zasięgu myszki; o jego nabyciu często decyduje impuls.
  • Klienta – sieć umożliwia bezpośredni kontakt sprzedawcy i kupującego, co sprzyja z jednej strony negocjacji cen a z drugiej poznawaniu klienta.

Najważniejsze korzyści wynikające z korzystania przez przedsiębiorstwo z Internetu14:

  1. całodobowa obsługa partnerów i klientów;
  2. spadek wydatków na kampanie promocyjne i reklamowe;
  3. łatwy i szybki kontakt z partnerami i klientami;
  4. wyeliminowanie części dokumentów tworzonych w formie papierowej;
  5. szybka korekcja błędów w dokumentacji bankowej i handlowej, a często ich całkowite wyeliminowanie;
  6. swobodny dostęp do informacji i rynku międzynarodowego;
  7. ułatwione i skuteczniejsze poszukiwanie nowych partnerów handlowych;
  8. zmniejszenie zależności od rynku lokalnego i sezonowych zmian sprzedaży niektórych towarów;
  9. zdobywanie wiedzy o konkurencji i stałe monitorowanie jej poczynań.

Znajomość wyżej wymienionych podstawowych zalet gospodarki wirtualnej pozwala stwierdzić, iż zastosowanie Internetu przez przedsiębiorstwo w swojej działalności jest wskazane. Dotyczy to w znacznej mierze przedsiębiorstw małych i średnich, które przeważnie mają charakter lokalny i są w dużym stopniu uzależnione zarówno od swoich dostawców jak i odbiorców. W Stanach Zjednoczonych, które były pionierem w zastosowaniu technologii związanych z Siecią małe i średnie przedsiębiorstwa stosują Internet głównie do: wysyłania i odbierania poczty firmowej, przeglądu oferty towarów i usług oraz badania rynku. Rys. nr 2

Internet w małych i średnich firmach (dane z rynku USA)

Ważne czynniki w handlu elektronicznym, które wpływają na jego rozwój
Źródło: Por.: Businessma Magazien, nr 9/2000, s. 194.
Przed rozpoczęciem działalności w Internecie kadra zarządzająca przedsiębiorstwa powinna odpowiedzieć sobie na następujące pytania15:

  • czy można łatwo znaleźć szukaną informację;
  • czy nawigacja po stronach serwisu jest czytelna;
  • czy można łatwo znaleźć informacje teleadresowe;
  • czy strony zawierają łatwy w obsłudze katalog produktów lub sklep internetowy;
  • czy serwis pozwala odwiedzającym pozostawić swoją opinię choćby w postaci ankiety lub księgi gości;
  • jak długo poczekamy na odpowiedź wysyłając zapytanie na firmowy adres e-mail.

Odpowiedź na te pytania pozwala sformułować optymalny serwis internetowy – spełniający większość wymagań zarówno klientów jak i samej firmy.

Początek działalności w Internecie jest związany ze stworzeniem przez przedsiębiorstwo własnej witryny oraz z wyborem domeny. Przedsiębiorstwo nie powinno stosować subdomen oferowanych przez dostawców usług internetowych ani zakładać swoich witryn na serwerach bezpłatnych. Jeżeli witryna internetowa ma stać się źródłem dochodów firmy, to wskazane jest posiadanie własnej domeny. Zdecydowanie korzystniej, z punktu widzenia prestiżu firmy wygląda np. domena: http://www.mojafirma.com.pl niż http://darmowestrony.com.pl/mojafirma. W domenie można użyć nazwy przedsiębiorstwa lub specyficznego zwrotu ją charakteryzującego, np: produkt czy oferowana usługa. Ważne jest, aby starać się sformułować domenę jednoczłonową16.

Piotr Drygas
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu

 

 

BILIOGRAFIA:
  1. B. Piasecki, Ekonomika i zarządzanie małą firmą, PWN, Warszawa-Łódź 1998, s. 57.
  2. Firmy z rejestru REGON stan na koniec 1998 roku, bez podmiotów z sekcji rolnictwo, leśnictwo, rybołóstwo i rybactwo.
  3. K. Orłowski, W. RomańskiSiła małych firm?, Businessman Magazine, nr 11/2000, s. 42.
  4. K. Orłowski, W. RomańskiSiła…, op. cit., s. 43.
  5. Por.: M. TrojańskiInternet w małej firmie, Magazyn internetowy WWW, nr 10/2000, ss. 50-51.
  6. Dane za Businessman Magazine, nr 9/2000, s. 194.
  7. Por.: A. SiłuszekDyskretny urok sklepów elektronicznych, Magazyn internetowy WWW, nr 12/2000, ss. 49-52
  8. Por.: M. Jóźków, J. UnoldInternet w firmie, Przegląd organizacji, nr 7-8/1998, s. 49.
  9. Por.: T. Szapiro, R. CiemniakInternet – nowa strategia firmy, Wydawnictwo Difin, Warszawa 1999, ss. 43-46
  10. eHandel w PolsceModern Marketing , 17-11-2000.
  11. Por.: A. WynimkoPożytek z Internetu, Gazeta Bankowa, 4-10 stycznia 2000r, ss. 26-27.
  12. P. RabiejPrzyszłość już przyszła, Raport – e-biznes – dodatek do Businessman Magazine, nr 5/2000, s. 9.
  13. Tamże, s. 12.
  14. M. TrojańskiHandel elektroniczny, czyli co?, Raport – e-biznes – dodatek do Businessman Magazine, nr 5/2000, s. 1
  15. M. FiałkowskiFirma w Internecie – planowanie obsługi onlinewww.e-marketing.pl/artyk/artyk11.php, 11/2000.
  16. Por.: M. Fiałkowskiop. citwww.e-marketing.pl/artyk/artyk11.php.